Tarihi, kültürel ve doğal güzelliklerini itinayla korumayı başaran Göynük’ün kendine has el dokuması olan Tokalı Örtme, Türk Patent Enstitüsü tarafından tescillendi.

Geleneksel Türk El Sanatlarını yaşatan Bolu’nun ilçesi Göynük’ün “Tokalı Örtmesi” markalaştı. Göynük Belediyesi tarafından Türk Patent Entitüsüne Coğrafi İşaretlerin Korunması kapsamında yapılan başvuru kabul edildi. “Tokalı Örtme”nin Göynük’e ait olduğunun tescillenerek Resmi Gazete’de yayımlandığını açıklayan Göynük Belediye Başkanı Kemal Kazan, “Göynük ile özdeşleşen ‘Tokalı Örtme’ artık markalaştı. Göynük’e ait bu el sanatımızın tescillenmesi için uzun zamandır çalışmalarımızı sürdürüyorduk. Bu sonuç bizi gururlandırdı” dedi.

Göynük Belediyesi olarak kültürel değerlere sahip çıktıklarını vurgulayan Kemal Kazan, özellikle el sanatları başta olmak üzere kültürel zenginliklerimizin devam etmesi için gerekli bilimsel çalışmalara da destek olduklarını söyledi. Kazan, “Göynük’e özgü geleneksel el sanatlarımızın yaşatılması için çalışıyoruz. Tokalı Örtme de Göynük’e has, özel el dokuması bir örtme. Göynük’e ait olduğunun tescillenmesi için attığımız adımın sonuca ulaşması bizim için önemli. Tokalı Örtme gibi ülkemizin birçok köşesinde var olan kültürel değerin korunmasına da örnek olacak bir adım olduğuna inanıyorum” diye konuştu.

Özel Tezgahlarda Dokunuyor

Baş üstüne gelen kısmı desenli, iki parça, ince pamuklu bez dokumanın birleşmesinden meydana gelen Tokalı Örtme’nin kısa kenarlarında kırmızı püsküller bulunuyor. Kısa kenar saçaklarına bağlanan kırmızı püsküllere yörede toka denildiği için bu örtüler Tokalı Örtme olarak adlandırılıyor. Tokalı örtmeler “düzen” adı verilen özel dokuma tezgâhında dokunuyor. Göynük tokalı örtmelerinin zemin renkleri ekru, krem ve beyazın tonlarından oluşuyor. Göynük tokalı örtmelerinde hardal rengi şeritler bulunuyor ve fitillerde beyaz, bordo, yeşil ve sarı renkler kullanılıyor. Kısa kenar bordür zemini bordo ya da koyu kırmızı oluyor. Desen renkleri ise tam bir renk çümbüşü yaşatıyor. Beyaz, koyu ve açık yeşil, parlak sarı ve saman sarısı, açık kiremit kırmızısı, koyu mavi ve siyah renklerle bordür dışındaki desenlerde beyaz hariç bütün renkler kullanılıyor.

Bir çeşit başörtüsü olan “Tokalı Örtme”nin çok uzun yıllardan beri Göynük’te üretildiğini ve geleneksel hale geldiğini kaydeden Kemal Kazan, şunları söyledi:

“Tokalı Örtme, Göynük ile özdeşleşmiş dokuma üründür. Tokalı örtmelerde yer alan baş üstü ve kısa kenar desenleri yöre kültürüne ve geleneklerine bağlı olarak uzun zaman içinde oluşturulmuş. Örtmelerin yapım tekniği ve kullanılan desenler nesilden nesile aktarılan ustalıkla günümüze ulaşmıştır. Bu sebepten ötürü üretimin her aşaması Göynük’te yapılmalıdır. Göynüklülerin el emeği göz nuru olarak dokudukları Tokalı Örtme’nin markalaşması denetiminin Göynük’te olması bu açıdan önemlidir. Tokalı Örtme, Göynük el sanatlarından sadece biri. Göynük bebeği, iğne oyaları, peşkir, ahşap eşyaları da Göynük’ün zengin geleneksel el sanatları arasındadır”

Denetim’de Göynük’te Olacak

Markalaşan Tokalı Örtmenin belirlenen standartlarda üretimi için, mahreç işaretinin kullanım biçimini, ürün üzerinde belirtilmesini ayrıntılı olarak denetlemek üzere Göynük Halk Eğitim Merkezinden bir üye, Göynük Kaymakamlığından bir üye ve Göynük Esnaf Sanatkarlar Odasından bir üye olmak üzere toplam üç kişiden meydana gelecek bir denetleme kurulu oluşturulacak. Denetleme yılda en az iki defa yapılacak ve sonuçlara rapor haline getirilecek. Şikayet olması ya da ihtiyaç duyulması halinde de Tokalı Örtme için denetleme yapılabilecek. Denetimlerde, ürünlerin üretim metodunda belirtilen şekle ve metoda uygun olarak üretilip üretilmediği, iplik seçimi, desenlerin ve motiflerin oluşturulması denetlenecek.