Bu ay ki yazımda bağışıklık sistemini konuşmak istiyorum. Konuşmak diyorum evet çünkü yazılarımda sanki sizinle konuşuyor gibi hissediyorum ve umuyorum ki sizde de aynı hissi oluşturabiliyorum. Peki neden bağışıklık sistemini özellikle ekim ayında ele almak istedim? Havalar yavaş yavaş soğumaya başladı üşütme, hava değişimleri, ani rüzgarlar ile beraber hastalıklar artmakta. Bu durumu nasıl lehimize çevirebiliriz ve nasıl hasta olmadan ya da daha az ve hafif hasta olarak bu kışı geçirebiliriz? Bu yazımda bunlardan bahsedeceğim.

Bir canlıda hastalığa sebep olabilecek tüm virüs, patojen ve yabancı maddeleri tanıyan ve yok eden sisteme bağışıklık sistemi denir. Vücudu hastalıklara karşı korur. Bağışıklık sistemi, vücuda giren veya vücutla temas halinde olan tüm yabancı maddeleri tanır. Vücudu tarar ve yabancıları canlının sağlıklı doku hücrelerinden ayırır. Bağışıklık sisteminin görevi çok hassas ve çok önemlidir. İlk olarak bu yabancı maddelerin vücuda girmelerini engeller, eğer bu maddelerin vücuda girmelerine engel olamamışsa yayılmalarını engellemeye çalışır.

Bağışıklık sisteminin bu yukarıda saydığımız şekilde işlevlerini sürdürebilmesi için desteklenmesi ve güçlendirilmesi gerekir. Zayıf bir bağışıklık sistemi hastalıklara açık bir vücut demektir. Hastalıklara karşı direnç kazanmak ve özellikle soğuk algınlığı, grip ve kanser olmamak ya da böyle bir durumla karşılaştığımızda en az hasarla bu durumu atlatmak için bağışıklık sistemimizin çok güçlü ve destekleniyor olması gerekmektedir. Bağışıklık sisteminiz ne zaman zayıflarsa vücut enfeksiyonlara açık bir hale gelir. Tabi bu durumda da bağışıklık sistemi daha da zayıflar. Vücut için bu kadar önemli bir sistem olan bağışıklık sistemini desteklemek vücut için yapılabilecek en büyük görevlerimizden biridir.

Bağışıklık sistemini güçlendirmek için neler yapılmalı?

• 1- Ölçülü ve yeterli sebze tüketimi

Yeterli ve ölçülü sebze tüketimi bağışıklık sistemi için en önemli noktalardan biridir. Çünkü sebzeler hepimizin bildiği gibi bolca vitamin ve mineral içerir. Bunlardan en çok öne çıkanların başında likopen içeriği ile domates, içeriğindeki glukozinolatlar sayesinde kanser riskini azalttığı bilinen karnabahar, brokoli, lahana gelir. Bunların yanında turuncu sebze ve meyveler içerdiği karoten sayesinde pek çok kanser riskini azalttığı, sarımsak ve soğanda bulunan allilik sülfitler bağışıklık sistemini güçlendirip serbest radikallerin atılımını artırdığı, zencefilin enfeksiyon önleyici ve özellikle üst solunum yolu hastalıklarına iyi geldiği tıp dünyasında konuşulmaktadır.

• 2- Ölçülü ve yeterli meyve tüketimi

Meyvenin ölçüsü ve yenildiği saat çok önemlidir. Çünkü fazla meyve tüketimi fazla basit şeker alımı demektir. Fazla basit şeker alımı hem bağışıklık sistemine hem de vücudun tüm organlarına zarar verir. Günde en fazla 300-400 gram meyve yemek yeterlidir. Bunun yanında narın kanser üzerinde etkili olabileceği söylenmekte fakat ispatlı değildir. Çekirdekleri ile ölçülü şekilde nar tüketimi antioksidan alımını destekler. Özellikle siyahımsı mor renkli meyvelerin antioksidan içeriği oldukça yüksektir. Mevsiminde tüm meyvelerden rengarenk şekilde tüketmek en doğru beslenme şekli olacaktır.

• 3- Ölçülü siyah çay ve kahve tüketimi

Siyah çay ve kahve tüketiminde ölçülü olmak hem bağışıklık sistemi hem de diğer vücut sistemleri için çok önemlidir. Bilinenin aksine çay ve kahve vücut için su kaynağı değildir. Hatta vücuttan daha fazla su atımına neden olurlar. Fakat bunun yanında yeşil çay, siyah çay ve kahvenin kuvvetli antioksidan etkisi bulunur. Günlük toplamda 5-6 kupa olacak şekilde içilebilir.

• 4- Düzenli uyku

Az uyumanın da çok uyumanın da vücuda negatif etkisi oldukça büyük. Fakat özellikle 6 saatten az uyuyan kişilerin bağışıklık sistemlerinin zayıfladığı ve kronik yorgun oldukları gözlemlenmiş. Özellikle gece uykusunun (gece 11.00-3.00 arası) vücuda faydası saymakla bitmez. Sünnet olan öğlen uykusunun da vücudu hem çok rahatlattığı hem de günlük yorgunluğu aldığı söylenmektedir.

• 5- Yürüyüş ve Stressiz yaşam

Stressiz bir yaşamın metropol hayatta ne yazık ki yeri yok. Keşke bir çözümü olsa da stressiz, sakin, bol huzurlu, dertsiz bir yaşam olsa. Fakat böyle bir ihtimalimiz olmadığına göre ‘’Var olan stresi nasıl daha az hissedebiliriz? ‘’ demek daha doğru olacaktır. Bunun içinde en güzel yol açık havada en az 25-30 dakikalık hafif ve orta tempolu günlük yürüyüşler. Bu yürüyüşler sırasında sizi rahatlatacak müzikler dinlemenizde yine stres ile baş edebileceğiniz yöntemler arasında.

• 6- Ölçülü, doğru ve yeterli protein alımı

Vücut için protein alımı çok önemlidir. Vücudumuz amino asitlerden yani proteinlerden oluşur. Dolayısı ile düşük ve yetersiz protein alımlarında direk olarak bağışıklık sistemi etkilenmektedir. Fakat fazla protein alımıda eksikliği gibi yine bağışıklık sistemi üzerinde negatif etkiye neden olmaktadır. Bunların yanında doğru protein alımı çok önemlidir. Hayvansal proteinlerin bitkisel proteinlere göre emilimleri daha yüksektir. Bitkisel protein alındığında mutlaka yanında tamamlayıcı bir tahıl grubu tüketilmelidir.

• 7- Ölçülü, doğru ve yeterli yağ alımı

Neredeyse en önemli konu yağlar. Çünkü günümüzde sıfır yağlı diyetlerden tutun yağı lıkır lıkır içenlere kadar çok çeşitli ve çok yanlış ve yanlı diyetler bulunmaktadır. Özellikle yanmış yağın kanserojen olduğu artık herkes tarafından bilinmekte. Kızartmada aynı şekilde oldukça zararlı. Fakat çocukları patates kızartmasından uzak tutmak çokta mümkün değil. En azından tek kullanımlık yağ ile evde yakmadan kızartma yapmak ve kızartmanın yanında mutlaka c vitamini kaynağı almak önemli. Ayrıca günlük omega-3, omega-6 ve omega-9 alımına dikkat edilmeli. En azından haftada 1-2 kez balık tüketilmelidir. Yine balığı kesilikle kızartmadan tüketmek esastır. Omega 3 yağ asitlerinin en önemli hayvansal kaynakların başında balık gelirken, bitkisel kaynakların başında keten tohumu gelir ayrıca meme ve akciğer kanserini azalttığını gösteren veriler vardır.

• 8- Probiyotik ve takviyeler

Probiyotikler hastalık yapan mikroorganizmaların çoğalmasını engeller, bağırsağın düzenli çalışmasına yardımcı olur. Kansere karşı koruyucu etkisi vardır. Yoğurt ve kefirde yoğun olarak bulunur. Bu probiyotik bakteriler besin olarak prebiyotikleri (pırasa, enginar, patlıcan, soğan ve sarımsakta bulunan karbonhidratları) kullanır. Bağışıklık sistemini güçlendirmede en çok kullanılan vitamin ve minerallerin başında: Selenyum, çinko, a vitamini, d vitamini, c vitamini, e vitamini, b2 ve b6 vitamini gelir. Fakat her gün ekstra preperat kullanımı ne kadar doğrudur tartışılır. Bir çok araştırmada fazla vitamin mineral alımı (takviye şeklinde) karaciğer ve böbreğe toksik yük yüklediğini gösterir. Günlük beslenmemize ekleyeceğimiz kuru yemişler, kuru baklagiller, sebze ve meyve ile bunları yeterli miktarda alabiliriz.

• 9- Yeterli su

Siz okumaktan bıkmayın ben de yazmaktan bıkmayacağım. Vücudumuzun içini de duş aldırıyor muyuz her gün? Yoksa bu işe bugünden başlayalım. Vücudu toksinlerden arındırmanın en önemli yolu su içmektir.

• 10- Ölçülü bitki çayı tüketimi

‘’Bitki çayının da ölçüsü mü olurmuş canım!’’ Diyenleri duyar gibiyim. Tabi ki olmalı. Her şeyin azı da fazlası da zararlıdır. Unutmayın zehir dozdadır. Fazla bitki çayı tüketimi böbrekler ve karaciğere ağır yük yükler. Bu yüzden günlük maksimum toplamda üç kupa olacak kadar bitki çayı içilmesini öneriyorum. Özellikle bağışıklık sistemi güçlendirici en önemli çayları sayacak olursak, ekinezya, ıhlamur, kuşburnu, zerdeçal ve kök zencefil çayı olarak sıralayabiliriz.