Şaban ayı Recep ayından sonra ve Ramazan’dan bir önceki aydır. Mübarek Ramazan ayının habercisidir. Peygamber Efendimiz bir hadislerinde şöyle buyurur:

“Şaban benim ayımdır.”

Ayrıca “Şaban günahları temizleyendir” buyurarak Şaban ayının kadrini yüceltirdi. (Keşfu’l-Hafa,2 / 9.) Recep ve Şaban ayının orucu nafile oruçtur. Yani tutulursa sevabı çok ancak tutulmazsa herhangi bir günahı yoktur. Fakat hadisler ışığında Şaban ayında oruç tutmanın fazileti ve ecri büyüktür. Şaban ayı orucunun faziletini açıklayan hadislerde Peygamberimiz (s.a.v) Şaban ayında oruç tutmayı öğütlemiştir.

Şaban Ayında Oruç Tutulması Tavsiye Edilen Günler

Şaban, peygamberimizin ayı olduğu için pazartesi perşembe günleri oruç tutmak sünnettir. Bununla beraber her kameri ayın 13, 14 ve 15. günlerinde yani “eyyam-i biyz” denilen ayın en parlak günlerinde nafile oruç tutmanın fazileti hakkında pek çok hadis-i şerif vardır.

Nitekim Hz. Hafsa (ra) diyor ki:

“Dört şeyi Resûlüllah sallallâhu aleyhi ve sellem Efendimiz hemen hemen hiç terketmedi diyebilirim: Âşûrâ orucu, Zilhicce’nin ilk on gününün oru­cu, her ayın 13, 14, 15. günlerinde oruç ve bir de sabah farzından ön­ce iki rek’at namaz…”

 (Ahmed bin Hanbel, Nesâi)

Şaban ayının 15. gecesi aynı zamanda Berat Kandilidir ki bu günü oruçlu geçirmek de çok sevaptır.

Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-‘den rivayetle tutulması tavsiye edilen Şaban ayının son pazartesi günü orucu…

Abdullah -radıyallâhu anh-’dan, Rasûl-i Ekrem -sallâllâhu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuşlardır:

“Bir kimse Şaban (ayının) son Pazartesi günü oruç tutarsa, günahları bağışlanır.”

(Gunye 1/187 184)

Burada son Pazartesi gününden maksad, Şaban’ın son günü değildir. Zira Ramazan’ı karşılamak niyetiyle Ramazan’a bir, iki gün kala oruç tutmak men’ edilmiştir. (Gunye 1/187)

Şaban Ayında Oruç Tutulması Yasak Olan Günler

Ramazân-ı şerîfi karşılamak maksadıyla, Şâban ayının son yarısında ve özellikle Ramazan’dan bir-iki gün önce oruç tutmayı yasaklayan dört hadis, Ramazan orucuna başlamayı -tâbir câizse- garanti altına almayı, farz orucu nafilelerle karıştırmamayı hedeflemektedir. Bu hadisler asıl faziletin, nâfileyi nâfile olarak, farzı da farz olarak uygulamakla elde edileceği fikrini pekiştirmektedir.

Şaban ayının 15’inden sonra Ramazan’ı karşılamak için oruç tutmanın yasaklanması, ancak Şaban’ı bütünüyle oruçlu geçirenin veya pazartesi-perşembe günleri gibi belli günlerde oruç tutmayı âdet edinmiş olan kimsenin tutabileceği ile ilgili hadisler.

1. Ebû Hüreyre radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Sizden biriniz bir-iki gün öncesinden oruç tutarak Ramazan’ı karşılamaya kalkmasın. Ancak belli günlerde oruç tutmayı âdet edinmiş olan kimse, o gün orucunu tutsun.”

(Buhârî, Savm 5, 14; Müslim, Sıyâm 21. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Savm 7, 11; Tirmizî, Savm 2, 4, 38; Nesâî, Sıyâm 13, 31, 32, 38; İbni Mâce, Sıyâm 5)

2. İbni Abbâs radıyallahu anhümâ’dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Ramazan’dan ( bir-iki gün) önce oruç tutmayınız. Ramazan hilâlini gördüğünüzde oruca başlayınız; Şevvâl hilâlini gördüğünüzde oruca son veriniz. Hilâli görmenize bulut mani olacak olursa, günü otuza tamamlayınız.”

(Tirmizî, Savm 5. Ayrıca bk. Nesâî, Sıyâm 13)

3. Ebû Hüreyre radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Şâban’ın ikinci yarısında oruç tutmayınız.”

(Tirmizî, Savm 37. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Savm 13.)

4. Ebü’l-Yakzân Ammâr İbni Yâsir radıyallahu anhümâ şöyle dedi:

Ramazandan olup olmadığı belli olmayan günde (yevmü’ş-şek) oruç tutan kişi, Ebü’l-Kâsım sallallahu aleyhi ve sellem’e isyân etmiş olur.

(Ebû Dâvûd, Savm 10; Tirmizî, Savm 3. Ayrıca bk. İbni Mâce, Sıyâm 3)

Hadislerden Öğrendiklerimiz

• Allah rızâsı için nâfile olarak tutulacak oruç ile farz olan Ramazan orucu birbirine karıştırılmamalıdır.
• Pazartesi, perşembe veya her ayın belli bazı günlerinde oruç tutma alışkanlığı olmayan kimselerin, durup durup da Ramazan’dan bir-iki gün önce Ramazan’ı karşılıyorum diye oruç tutmaya kalkmaları yasaklanmıştır.
• Belli zamanlarda nâfile oruç tutma alışkanlığı olanlar Ramazan’dan önceki güne rastlasa da o alışkanlıklarını sürdürebilirler.
• Yevm-i şekte oruç tutmamak gerekir.
• Şâban ayında oruç tutmanın fazileti, ikinci yarısında oruç tutmamak kaydıyla düşünülmelidir.

Kaynak: Üç Aylar, Yusuf Demireşik, 288 Sayfa, Sultantepe Yayınları – Riyazüs Salihin, Erkam Yayınları – İslam ve İhsan