Günde yaklaşık 100 bin kez, dakikada 60 ile 80 kez arasında atmakta olan kalbimizde ve kan damarlarında oluşan problemler; kalp atış ritmindeki bozukluklar, göğüs ağrısı, yüksek kan basıncı, felç, kalp krizi gibi şikayetler sonucunda kalp damar hastalıklarını oluşturmaktadır.

Tüm dünyada ölümlerin başlıca nedenleri arasında yer alan kalp-damar hastalıklarından dünya nüfusunun %25’i etkilenmektedir. Ülkemizde de bu oran 35-40 yaş üstü bireylerde %12-15’lerde seyretmektedir. Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) verilerine göre ülkemizde ölümlerin 1990’ da %35.5’ i, 1995’ de ise %43’ ü koroner kalp hastalığı nedeniyle oluşmaktadır.

Yaşam kalitesini düşüren ve insan ömrünü ciddi boyutlarda tehdit eden kalp damar hastalıklarının oluşumunda yer alan risk faktörleri:
1- Yaş erkeklerde ≥45, kadınlarda ≥55 veya erken menopoz
2- Ailede kalp hastalığı öyküsü (birinci derece akrabalardan erkekte 55, kadında 65 yaşından önce)
3- Sigara içmek
4- Yüksek kan basıncı (Hipertansiyon/ kan basıncı 140/90 mmHg’ ın üzerinde olması)
5- Hiperkolesterolemi (total kolesterol > 200 mg/dl, LDL > 130 mg/dl
6- Düşük HDL-kolesterol değeri ( 7- Şeker hastalığı ( Diabetes Mellitus)
8- Şişmanlık
9- Stresle baş edememe
10- Fazla alkol tüketimi
11- Fiziksel aktivitenin az olması

Kolesterol ve Kalp Damar Hastalıkları

Kalp hastalıklarının yüksek kan kolesterol düzeyi ile ilişkili olduğu ve kan kolesterol düzeyinin düşürülmesinin kalp hastalıkları görülme riskini azalttığı bilinen bir gerçektir. Kan kolesterol düzeyi yükseldikçe, kalp hastalığı oluşma olasılığı da artmaktadır.

Kolesterol nedir?
Hayvansal kaynaklı besinlerde ve tüm hücrelerde bulunan yağ benzeri maddelerdir. Kan Kolesterolü: Kan dolaşımında bulunur. Kanınızdaki kolesterolün çoğunu vücudunuz kendi üretirken geri kalan kısmı da besinlerle alınan kolesterol oluşturmaktadır.

Diyet kolesterolü: Bitkisel kaynaklı besinler yağ içerseler bile kolesterol içermezler. Kolesterol yalnızca hayvansal kaynaklı besinlerde bulunmaktadır.

İyi Kolesterol – Kötü Kolesterol Nedir?
HDL-kolesterol (iyi kolesterol): HDL dokulardaki kolesterolü toplayarak dışarı atılmasını sağladığı için iyi kolesterol olarak bilinir.

LDL-kolesterol (kötü kolesterol): Kolesterolü dokulara taşıyarak arter ve diğer kan damarlarının duvarlarında birikmesine neden olduğu için LDL, kötü kolesterol olarak da bilinir.
Kanda toplam kolesterol ve LDL-kolesterolün yüksek olması, HDL-kolesterolün düşük olması, kişi için risk faktörüdür. Kanda aşırı miktarda bulunan kolesterol yavaş yavaş damar duvarında birikir. Bu birikim sonucu o damarda daralma, tıkanma ortaya çıkar. Kolesterol hangi damarda birikmişse o damarla ilişkili sorunlar ve hastalıklar ortaya çıkmaktadır.

Kan Kolesterolünün Yükselme Nedenleri;
Kanda kolesterol düzeyini etkileyen çok sayıda faktör vardır.
* Kalıtım,
* Beslenme alışkanlıkları,
* Şişmanlık
* Stres gibi faktörler total kolesterol ve LDL kolesterolü yükseltmektedir.

HDL-İyi Kolesterol Düzeyini Arttırma Yolları;
En iyi yol, fiziksel aktivitenin arttırılmasıdır. Ayrıca eğer birey şişmansa, vücut ağırlığının azalması, yani kilo kaybı, diyette toplam yağ tüketiminin, doymuş yağların azaltılması, sigara içilmemesi HDL-Kolesterol düzeyini olumlu yönde etkilemektedir.

LDL-Kötü Kolesterol Düzeyini Azaltma Yolları;
Toplam diyet yağı azaltılırken, doymuş yağlar yerine doymamış yağların tercih edilmesi, diyet posa miktarının arttırılması, düzenli fiziksel aktivite ile vücut yağ oranının azaltılması LDL-Kolesterol düzeyinin düşmesinde etkilidir.

Kalp Damar Hastalıklarından Korunmak İçin Beslenme Önerileri;

• Yağ tüketiminizi azaltın… Burada önemli olan vücudumuzun ihtiyacı olan diğer besin öğelerini de içerdiği için yağı yanlış bir yöntem olan tamamen diyetten çıkarmak değil, miktarını azaltmayı başarabilmektedir. Bunu sağlamak için katı yağlar yerine bitkisel sıvı yağlar kullanabilir, süt ve süt ürünlerinde az yağlı ürünleri tercih edebilir, uygun pişirme yöntemleriyle aşırı yağ alımının önüne geçebilirsiniz.
• Doymuş yağları azaltın, diyetinizde doymuş yağlar yerine doymamış yağlara yer verin… Doymuş yağlar kan kolesterol düzeyini yükselten en önemli etmenlerdir. Margarin, tereyağı gibi katı doymuş yağların yerine zeytinyağı, soya, ayçiçeği gibi bitkisel yağların tercih edilmesi gerekmektedir.
• Kolesterol kaynaklarını sınırlayın… Doymuş yağ alımının kısıtlanması, diyetle kolesterolün azaltılması kan kolesterol düzeyinin düşürülmesine yardımcıdır. Kolesterol içeren besinlerin diyetten çıkarılması yanlış olup sınırlanması yeterlidir. Süt, peynir, tavuk, balık ve et kolesterol içeren besinler olup aynı zamanda vücudun ihtiyacı olan bir çok besin öğesini içermektedir.
• Posa tüketiminizi arttırın… Kan kolesterol seviyesinin düşmesinde posanın oldukça önemli etkisi vardır. Günlük posa tüketimini arttırmak için, yulaf içeren ürünlerin, yulaf-buğday kepeğinin, sebze-meyvenin, kuru baklagillerin diyette yer alması gerekmektedir.
• Sebze-meyve tüketimini arttırın… Özellikle antioksidan olarak adlandırdığımız ve kalp sağlığı açısından olumlu etkileri bulunan A ve C vitaminleri ile beta-karoten alımı için sebze-meyve tüketimi son derece önemlidir.
• İdeal vücut ağırlığınıza ulaşın… Aşırı vücut yağı kalp hastalığı riskini arttırır. Vücutta fazla yağın depolandığı bölgeye göre de kalp sağlığı etkilenir. Karın bölgesinde fazla yağ toplanması kalça ve uyluklarda toplanan yağa kıyasla yüksek oranda kalple ilgili risk oluşturur. Bu nedenle ideal vücut ağırlığınıza ulaşmanız dışında Bel/kalça oranınızın da normal (kadınlarda 0.8 erkeklerde 1) olması kalp sağlığı açısından önemlidir.
• Fiziksel aktivitenizi arttırın… Kalp sağlığınız için düzenli ve orta düzeyde aktivite önemlidir. Aktif yaşam kan kolesterol ve trigliserit düzeylerinizi normalde tutar, HDL’yi arttırır, kan basıncını düşürür, stresi kontrol etmeye yardımcı olur, enerji harcayarak vücut ağırlığının kontrol altında tutulmasını sağlar. Daha etkin aerobik aktivite kalp kasını iyi çalıştırır ve kardiyovasküler sistemin daha etkin çalışmasına yardım eder. Günlük 30dk orta şiddette egzersiz (yürüyüş, yüzme, hafif koşular vb.) kalp sağlığınızı korumada önemlidir.
• Kan basıncınızı kontrol altına alın… Yüksek kan basıncı (hipertansiyon) kalp krizi ve felç için risk etmenidir. Vücut ağırlığınızın korunması, şişmansanız ağırlık kaybı sağlayarak zayıflamak, fiziksel olarak aktif bir yaşam şekli; sigarayı bırakmanız; alkol kullanımını sınırlamanız, tuz tüketimini azaltan bir beslenme şeklini tercih etmeniz kan basıncını kontrol altına almanızı sağlayacaktır.
• Sigarayı bırakın… Nikotin kalpte ritim bozukluğuna ve kalbe giden (koroner arter) damarlarda büzüşmeye yol açar..Bu da kalbe giden kanı azaltır ve göğüs ağrıları hissedilir. Sigaranın iyi kolesterol(HDL) düzeyini de düşürdüğü görülmüştür. Sigara içenler ,diyetlerindeki yağ miktarını azalttıkları zaman bile HDL yükselmemekte ,ancak bırakıldıktan sonra yükselmeye başlamaktadır.
• Beslenmenizde yapacağınız değişikliklerle, fiziksel aktivitenizi de arttırarak kalp-damar sağlığınızı tehlikeye sokmadan sağlıklı, kaliteli bir yaşam sürdürebilirsiniz.