Besinlerin sindirim sisteminde, kana geçirilmek üzere emilmesine sindirim denilmektedir. Sindirimle amaç besinleri vücudun kullanacağı hale getirmektir. Sindirim siteminde görülen hastalıklar, besinlerin emilimi başta olmak üzere pek çok soruna neden olmaktadır. Bu hastalıklara ve bu hastalıklarda uygulanması gereken beslenme önerilerine dikkat etmek son derece önem kazanmaktadır.

AKALAZYA

Özafagusun düz kaslarındaki sinir ağının düzgün çalışmaması nedeni ile peristaltik

hareketlerin kaybolması sonucu yiyecekler mideye inemez ve özafagusta toplanır.

Bu nedenle hastaya ilaç ve cerrahi tedavisi yanı sıra diyet tedavisi uygulanır. Sık sık ve düzenli aralıklarla hastaların beslenmesi gerekmektedir.

Hastaların %5’inde Özefagus kanseri gelişebilir. Akalazya’da görülebilecek genel sağlık sorunları şu şekilde özetlenebilir;

• Daha çok sıvı ve gazlı içeçekleri yutma güçlüğü

• Yenilen yemeğin istemsiz ağza geri gelmesi

• Sırta, boyuna ve kollara yayılan ağrı

Akalazya’da Beslenme Tedavisi

• Posası az, yumuşak besinler verilir.

• Öğün sayısı arttırılarak 6-8’e çıkarılır.

• Besinler iyi çiğnenmelidir.

• Her lokma sonrası bir miktar su alınmalıdır.

• Gazlı içecekler diyetten çıkarılır.

• Kızartma, koyu çay, kahve, alkol, mideyi rahatsız eden baharat türleri, sirke ve hardaldan kaçınılmalıdır.

• Çok sıcak ve çok soğuk yiyecek ve içecekler tüketilmemelidir.

REFLÜ ÖZEFAJİT

Reflü, mide içeriğinin yemek borusu içine kaçması sonucunda özefagus mukozasının tahriş olmasıdır. Reflü her 10 kişiden 4’ünde görülür. Normalde birçok kimsede yemek sonrası 10-15 kez reflü görülebilir. Ancak bu bazı durumlarda hastalığa neden olur. En tipik belirtisi yemekten 30-60 dakika sonra oluşan ve uzanıp yatmakla başlayan veya artan yanmadır.

Reflü’ye Yol Açan Faktörler

• Yemek borusunun alt ucundaki kapak fonksiyonlarının bozuk olması

• Mide fıtığının olması

• Midenin aşırı dolgun ve gergin olması, mide asit düzeyinin artması

• Kullanılan bazı ilaçlar

Reflü’de Beslenme Tedavisi ve Genel Öneriler

• Şişmanlık reflüyü tetikleyici bir faktör olduğu için enerji kısıtlanarak hastanın ideal vücut ağırlığına ulaşması sağlanır.

• Günde en az 3 öğün düzenli yemek yenmelidir.

• Yatma ve yemek arası geçen sürenin uzun tutulması (2-2,5 saat) gerekmektedir.

• Koyu çay, kahve, karbonatlı içecekler, domates, asitli meyve suları, acı baharatlar , nane, soğan, sarımsak diyetten çıkarılmalıdır.

• Yemek hacmini azaltmak için yemeklerde sıvı alımı azaltılıp, sıvı alımı öğün aralarına kaydırılır.

• Kızartmalar, kavurmalar, çok sıcak veya çok soğuk besinler yenilmemelidir.

• Karın içi basıncı arttıran, sıkı kemer, korse gibi uygulamalardan kaçınılmalıdır.

• Yatılan yatağın başının 15-25 cm yükseltilmesi, gece uykudayken, yemek borusuna kaçmış olan mide içeriğinin yer çekimi etkisiyle geriye dönmesini kolaylaştırır.

HİATAL HERNİA (FITIK)

Mide içeriği özefagusa geçmektedir. Fıtık, midenin dolgunluğuna, vücudun pozisyonuna göre aşağı ve yukarı kayabilir. Öksürme, kusma veya karın içi basınç artışı yapan nedenler fıtığa neden olabilir. Hamilelik, şişmanlık da fıtık oluşumunu kolaylaştırabilir.

Hiatus Hernia’da Beslenme Tedavisi

• Öğün sayısı arttırılmalı, azar azar, sık sık yemek yenilmeli

• Yemekten sonra yatılmamalı

• Asitli yiyeceklerden kaçınılmalı

• Aşırı sıcak besinler tüketilmemeli

• Bazı hastalarda zayıflama, şikayetleri azaltabildiği için kilo kaybına yönelik diyet programı uygulanmalıdır.

DİSPEPSİ – HAZIMSIZLIK

Yemeklerden sonra midede dolgunluk, basınç hissidir. Bulantı, ağrı, karın bölgesinde hassasiyet, gerginlik ve şişkinlik görülebilir. Dispepsinin, hızlı yeme, yetersiz çiğneme, hava yutma ve duygusal strese bağlı olarak da oluştuğu bilinmektedir.

Dispepsi’de Beslenme Tedavisi

Besinler iyi pişirilmeli, baharatlı olmamalıdır.

Yemekler yavaş yavaş yenilmeli, iyi çiğnenmelidir.

Yemek yerken konuşulmamalıdır.

Su, yemek aralarında içilmelidir.

GASTRİT

Mide mukozasının iltihaplanmasıdır. Akut ve kronik iki şekilde gözlenebilir. Çeşitli nedenleri vardır. İlaçlar, aşırı alkol alımı, çok sıcak yemek, hızlı yemek gibi beslenme ve ruhsal durumun mide salgısındaki etkilerinden dolayı oluşabilir. Kilo kaybı gelişir. Bulantı, kusma ve ağrı vardır.

Genel Olarak Gastrit’te Beslenme Tedavisi

• Yemekler az az, sık sık ve düzenli yenilemeli

• Sigara, alkol tüketimi yasaklanmalı

• Yemekler yavaş yavaş yenmeli

• Hazımsızlık yapan besinler yenilmemeli

• C vitamini alımını desteklemek için hergün taze sebze ve meyve tüketilmelidir.

• Çorbalara etsuyu konulmamalıdır.

• Turşu, ketçap, hardal, çemen, zeytin, kuruyemişler, limon tuzu, kurutulmuş meyveler ve hazır meyve suları, çay, kahve, nescafe, sucuk, pastırma, kurubaklagiller tüketilmemelidir.

ÜLSER

Akut ülserin bulguları nispeten şiddetli olup ani başlar ve kısa sürer. Kronik ülserin ise bulguları yavaş yavaş başlar ve kronik bir seyir gösterir. Ülserin görülme sıklığı % 10’dur ve erkeklerde daha sık görülür.

Ülserin Klinik Bulguları;

Karın ağrısı

Özellikle yemek sonrası kusma

Ağızdan ve dışkıdan kan gelmesi

Bulantı

Besinin ağıza geri gelmesi

Yanma

Geğirme

Ülser’de Beslenme Tedavisi

Yemek saatleri belirli ve düzenli olmalıdır.

Şeker bazı hastalarda midede yanmaya neden olduğundan şeker tüketimi azaltılmalıdır.

Doku onarımı ve yapımı için proteinden zengin besinler tüketilmelidir.