İşten çıkarıldığınızda hangi haklara sahip olduğunuzu, nasıl bir yol izlemeniz gerektiğini biliyor musunuz? Tüm bu soruların yanıtlarını ve çalışan herkesin bilmesi gerekenleri Avukat Yasemin Güllüoğlu açıklıyor.

İşe İade Davası İş Kanunu’nda Nerede Yer Almaktadır?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 20. maddesinde yer almaktadır. Maddenin içeriğine gore “geçerli bir neden bulunmadan veya sebep gösterilmeden yapılan fesihlerin geçersiz kabul edileceği” maddenin genel yorumundan çıkartılmaktadır.

İşe İade Talep Edebilmem İçin Ne Gerekiyor?

İşe iade talep eden işçinin haklı sebebi olmalıdır. Kendi isteğiyle işten ayrılmamış olması gerekir.

İşe İade Davası Açabilmem İçin Bir Süre Var mı ?

Evet kanunda bir süre belirtilmiştir. Hak düşürücü süreye tabidir. işe iade davası işten çıkartılmadan yani fesih bildiriminden itibaren 1 ay içerisinde açılmalıdır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 20. maddesinde, işe iade ile ilgili olarak yazılmış olan madde şöyle diyor “İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir. Toplu iş sözleşmesinde hüküm varsa veya taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede özel hakeme götürülür. Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla yükümlüdür”

Maddeden de anlaşıldığı üzere “geçerli bir neden bulunmadan veya sebep gösterilmeden yapılan fesihlerin geçersiz kabul edileceği” sonucu doğmaktadır. Bir kimse ( işçi ) işvereni tarafından keyfi olarak işten çıkartılamaz. İşçi işten çıkartılabilmesi için haklı bir sebebe dayandırılmalıdır. Buradaki amaç, iş ilişkisinin sürekliliği ve istikrarı sağlanmak ve bu doğrultuda işyerinin çalışmasının aksamasının da önüne geçmektir. İş Kanunu’nun 18, 19, 20, 21, 22 ve 29. maddeleri ile işverenin bireysel ve toplu işçi çıkarması halleri sınırlandırılmış ve kurallara bağlanmıştır.

İşe İade Davası Açabilme Şartları Nelerdir?

1- İşçi işyerinde iş güvencesine dayalı olarak çalışıyor olmalıdır.
2- Fesih haklı bir nedenle yapılmış olmamalıdır.
3- İşveren sözleşmeye aykırı davranmış olmalıdır.
4- En az 30 işçi çalıştıran bir işyeri olmalıdır.
6- İşverenle işçi arasındaki sözleşme belirsiz süreli sözleşme olmalıdır..

İşveren işçiyi neden çıkardığını işçiye bildirmelidir. Haklı bir nedene dayanmıyorsa işe iade davası açılabilir.

İşe iade Davası Açtığımda Nasıl İspat Edebileceğim?

İşten çıkarılma haklı bir nedene dayandırılmadığı için ispat yükü işverendedir. İşçiyi haklı bir nedenle çıkarttığını ispat edemezse işçi lehine işe iade davası sonuçlanır.

Feshin Geçerli Bir Nedene Dayandırılmamasının Nedenlerini Nasıl Öğrenebilirim?

İş Kanunu Madde 18 de açıkça belirtilmiştir;

“ Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.

Altı aylık kıdem hesabında bu Kanunun 66 ncı maddesindeki süreler dikkate alınır.

Özellikle aşağıdaki hususlar fesih için geçerli bir sebep oluşturmaz:

a) Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak.
b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak.
c) Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak.
d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler.
e) 74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek.
f) Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık.

İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir. İşverenin aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işyerinde çalışan işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenir.

İşe İade Davasını Kim Açabilir?

İşe iade davası işçinin kendisi ya da vekâlet verdiği avukatı tarafından da açılabilir. İşe iade davasında esas olan ortada haklı bir nedenin olmaması ve işverenin haksız bir şekilde işçiyi işten çıkartmasıdır. İş ilişkisinin sonlandırılmasında haklı neden önemli bir etkendir ve mahkemede delil olacağı için, işçinin işe iade davasını kazanması için bu durum ispat edilmelidir. İşveren mevcut bir gerekçe olmadan işçiyi işten çıkartmışsa işçi bu durumda haksızlığa uğradığı ve fesih şartlarının da gerçekleştirilmediği gerekçesiyle işe iade davası açabilir.

İşe iade Davasını Kazandığımda İşveren Beni İşe Almazsa Ne Yapabilirim?

İş Kanunu Madde 21 de şöyle diyor ; “İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır. İşçiyi başvurusu üzerine işveren bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur.” Maddenin içeriğinden de anlaşıldığı üzere işveren 1 ay içinde işçiyi işe başlatmak zorunda; başlatmazsa tazminat ödemek zorunda kalır. Maddenin içeriğinde hâkim bu tazminatın miktarını takdir eder.