Çocukların yaz aylarında geçirme ihtimali olan hastalıklar hakkında ne kadar bilinçlisiniz? Dr. Hayri Gözlükgiller çocuklarda görülen yaz hastalıkları, bunlara karşı alınması gereken önlemler ve tedavi biçimleri hakkında bilgiler veriyor.

Çocuklarda yazın en çok görülen hastalıklar güneş çarpmaları ve yanıklar, burun kanamaları, isilik ve mantarlar, düşme ve çarpma sonucu travmalar, mide-bağırsak hastalıkları, yaz ishalleri, böcek sokmaları, göz ve deri enfeksiyonları görülebiliyor.

Peki, bu hastalıklar neden oluyor? Çocukların yaşadığı yaz hastalıklarına karşı hangi önlemleri almak gerekir? Medical Park Bahçelievler Hastanesi Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Hayri Gözlükgiller, çocuklarda yaz hastalıklarıyla ilgili şu bilgileri veriyor:

GÜNEŞ ÇARPMASI VE YANIK

Güneş çarpması ve yanığına karşı neler yapılabilir?

Güneş yanıklarına en fazla UV A ve UV B ışınları neden olur. Kum ve deniz, güneşin etkisini artırır, şemsiye altında veya gölgede bulunmak bile güneş ışınlarından korunmaya yetmez.

Ultraviyole ışınları, özellikle 1 yaşın altındaki bebeklerin cildini olumsuz etkiler. Güneş ışınlarının ultraviyole etkisi insan derisinde yıllar içinde birikerek cilt kanserleri ve cilt hastalıklarına yol açabilir.

Çocukluk yıllarında güneşe maruz kalmanın zararları çok iyi bilinmelidir. Tekrarlayan güneş yanıkları, cilt kanserine neden olur. Özellikle içi su toplayan kabarcıklar halindeki güneş yanıkları, melanoma (en kötü cilt kanseri) gelişimi için risk faktörüdür.

Güneş yanığında en iyi tedavi korunmadır. Güneşten koruyucu kremlerin sadece güneşin en dik geldiği 10.00-15.00 saatleri arası deniz kenarında değil, bebekler açık havada gezdirilirken bile sürülmesi gerekir. Çünkü güneş ışınları 15’ten sonra da, gölgede bile çocuklara, hassas ciltli bebeklere yansıyarak onları olumsuz etkileyebilir.

Bol sıvı tüketmeli, güneş koruyucu kremler kullanmalı. Sarışın, renkli gözlü ve beyaz tenli çocuklar güneş ışınlarından daha fazla etkilendikleri için ailelerin daha dikkatli olması gereklidir.

Burun Kanaması ve Nedenleri

Burun kanamaları, sıcağın ve güneşin etkisiyle ortaya çıkabilen bir sorun olarak karşımıza çıkabilir. Ayrıca burnuyla oynamaya bağlı olarak da burun kanayabilir. Gribal üst solunum yolu enfeksiyonlarıyla beraber burun kanaması olabilir. Önce nedenini tespit edilmeli, ona göre bir tedavi uygulanmalıdır. Genellikle burnu kanayan çocuklara kafasını geri atması söylenir. Bu yanlış bir uygulama olup aksine, burnu kanayan çocuk kafasını öne doğru eğmeli.

İsilik Belirtisi, Tedavi ve Korunma Yöntemleri

Aşırı sıcaklık hallerinde ter bezleri kanalları tıkanır ve halk arasında isilik denen boyun, omuzlarda daha sık olmak üzere vücudun daha fazla terleyen bölgelerinde küçük kırmızı ve kaşıntılı cilt lezyonları belirir. Tedavisinde her gün ılık suyla banyo yapılması önerilir. Ayrıca cildin nefes almasını önleyecek yağlı kremleri vücuda sürmekten kaçınmak gerekir.

Düşme, Çarpma Sonucu Oluşan Travmalar

Bisiklet, kaykay ve paten gibi aktiviteler için başlık, dizlik, bileklik, dirseklik gibi koruyucuların kullanılması olası kaza sırasında travma şiddetini belirgin ölçüde azaltacaktır. Travma sonucu vücudun bir yerinden kanama varsa çocuk en yakın sağlık merkezine götürülmeli.

Yaz İshalleri ve Mide Bağırsak Enfeksiyonları

Bu tür vakalar neden yaz aylarında artar?

Yazın en çok virütik ishallere rastlıyoruz. Çünkü ısı şartları mikropların üremesini, gıdaların bozulmasını kolaylaştırır. Bu tür vakalarda derecesine göre davranmak gerekir. En çok E. Coli basilinin neden olduğu ishaller görülür. Bunlara turist ishali de denir. Bu tür ishaller, kanalizasyon sularının karıştığı, kirli suda yüzmek veya bu kirli suların bulaştığı gıdaların tüketilmesi sonucunda oluşur. Bu durum yeşil, sulu ve kabuklu dışkılamaya neden olur. Yeşil dışkılama, bağırsak pasajının hızlandığını ve orta derecede bir ishalin göstergesidir. İshalin şiddetini belirleyen en önemli gösterge dışkılama sıklığıdır.

İshalin en önemli komplikasyonu aşırı sıvı kaybına bağlı dehidratasyondur ki bulguları 8 saat boyunca gözyaşı olmaması ve idrar yapamama şeklinde gözlenebilmektedir. İshaller birkaç gün ya da bir hafta sürebilir.

Esas tedavi, dehidratasyonu önlemek ve ishalle kaybedilen sıvıyı oral yoldan geri kazanmak olmalıdır. İshal tedavisinde evde diyet değişikliği yapmak en doğru yöntemdir. Çocuğun yaşına ve ishalin şiddetine göre diyet uygulanmalıdır.

Geçmeyen, uzayan, şiddeti yüksek olan, günde üçten fazla tuvalete gitmeyi gerektiren ishallerde hastaneye başvurmalıdır. Bu tür hastalara serum vermek ve kaybolan kan değerlerini yerine koymak gerekebilir. Eğer kanlı ishal gibi mikrobik ishal söz konusuysa, ilaç tedavisine başvurulmalıdır.

Ne gibi önlemler alınabilir?

• . İçme suları ve yiyeceklerin mide ve bağırsak enfeksiyonlarına neden olmamaları için, içme sularının ve yiyeceklerin yıkandığı suların temiz su kaynaklarından elde edilmiş olmasına özen göstermeli.
• . Mümkün olduğunca dışarıda bekleyen yiyeceklerden satın almamalı ambalajlı ürünleri tercih etmeli. Açıkta satılan dondurma özellikle çocuklar için büyük tehlikedir.
• . Tam pansiyon otellerde açık büfelerde sunulan yiyeceklere de dikkat etmek gerekir. Uzun süre açıkta kalan özellikle sütlü, kremalı, mayonezli, etli yiyeceklerde sıcağın etkisiyle çoğalan bakterilerin neden olduğu gıda zehirlenmesi kendisini kusma, karın ağrısı ve ardından ishalle gösterir.
• . Bu şikayetlerle başvuran ikiden fazla kişinin olması halinde gıda zehirlenmesi düşünülerek yenilen yiyeceklerin sorgulanması ve aynı yiyecekten yiyen kişilerin şikayetlerinin ortaya çıkması beklenmeden gözlem altına alınması gerekir.
• . Tedavisi; kusma ve ishalle kaybedilen su, tuz, karbonat ve potasyum gibi maddelerin damardan serum şeklinde yerine konulmasıdır. Kusma ve ishal vücudun savunma mekanizmalarındandır. Bu sayede gıda zehirlenmesine neden olan toksinler ve bakteriler vücuda daha fazla zarar vermeden dışarı atılmak istenir. Bu yüzden ishal ve kusma giderici ilaçların kullanılmasından kaçınmak gerekir. Korunmak için yukarıda belirtilen genel önlemlere ilave olarak içeceklere katılan buzların da temiz sulardan hazırlanmış olduğundan emin olunmalı, bundan emin olamıyorsak kapalı şişelerde saklanarak soğutulan sıvılarla serinlemeyi yeğlemeliyiz.

Çocuklar ne zaman doktora götürülmelidir?

Çocuğunuz 8 saattir idrarını yapmıyorsa, çocuğunuzun dışkısında kan varsa ve çocuğunuzda şiddetli karın ağrısı gözleniyorsa, 1 haftadan uzun süren ishallerde, çocuğunuzun 72 saattir ateşi varsa, 48 saatlik diyete rağmen çocuğunuzda düzelme yoksa mutlaka bir hekime başvurmalısınız.

Böcek Arı Yılan Akrep Sokmaları

Alerjik reaksiyon yapmamış, hafif sinek, böcek sokmalarında kaşıntıya karşı ilaçlar, solüsyonlar veya merhemler kullanılabilir. Isırılmış yerlerin kaşınmaması gerekir.

Bazen çocuklar ağır alerjik reaksiyonlarla da meydana gelebilir. Böyle durumlarda hastane şartlarında ağızdan alınan ilaçla, serumla ya da iğne yaparak anti-alerjik ilaç tedavisi verilmesi gerekebilir.

Tatile çıkarken ya da çok sıcak yerlerde sineksavarları kullanmak gerekir. Kapalı alanda sprey şeklinde böcek öldürücü kimyasalların kullanılması küçük bebekler için zararlı olabilir. Özellikle bebekleri korumak için vücuda sürülen sineksavarlar değil, fişe takılan sineksavarlar kullanılmalıdır. Bebeklerin kollarını ve bacaklarını koruyan giysiler tercih edilmeli.

Böcek sokmalarına karşı alınabilecek önlemler

Böcek sokmalarına karşı önlem almak için pencereler ince tül storlarla kaplanabilir yine çocuk beşikleri cibinlik de denen tüllerle korunabilir.

Böcek, sinek ve arı sokmaları karşısında evde ısırılan yere hemen karbonatlı su ya da kaşıntıyı kesen losyon sürülmelidir. Buz uygulamak, amonyaklı su ile kompres yapmak da iyi gelir. Yapılan ilkyardımın ardından en yakın sağlık merkezine başvurulması gerekir.

Solunum Yolu Enfeksiyonu

Damlacık enfeksiyonu olarak nefes yoluyla vücuda giren mikroplar, boğaz enfeksiyonu yapabilir. Ateş, kırgınlık, halsizlik, boğaz ağrısı ile başlar. Çok daha ağır tablolara dönüşebilir. Ayrıca suya dalma; boğazdaki potansiyel hastalık mikroplarının daha derinlere taşınmasına ve sinüzit oluşmasına yol açabilir.

Sarılık

Hepatit A denilen bulaşıcı sarılık; özel bir virüsün bulaşmasıyla olur. Kirli su, gıda, kirli el en önemli bulaşma araçlarıdır. Basit bir enfeksiyon gibi halsizlik ve ateş şikayetleriyle başlar. Buna kusma ve karın ağrısı eklenebilir. İdrar renginde ve göz akında sararma olur. Bulaşıcıdır, iyileşmesi uzun zaman alır. Aşı ile korunabilen bir hastalık olduğu unutulmamalıdır.

Havuz ve Denizlerden Bulaşan Hastalıklar

Çocuklarda havuz-deniz kirliliğine bağlı hastalıklar daha sık görülür. Özellikle de havuzlar bu konuda daha riskli alanlardır. Çocuklarda en sık cilt enfeksiyonlarına rastlanır. Ayrıca Hepatit A da sık görülebilir. Kirli sulardan bulaşan, bu suların çocuğun ağzına kaçmasıyla ortaya çıkan bir sarılık türü olduğundan hepatit A aşısını çocukların mutlaka yaptırması gerekir.

Aileler havuz yerine denizi tercih etmelidir. Denizin çok yararlı olduğunu unutmamak gerekir; minik bebekler bile denize girebilir. Havuzların bu konuda riskli olduğunu unutmamalıdır.

Tabii ki denizin de temiz olması gerekir. Uyarı olan denizlere dikkat etmek, mümkünse kullanmamak gerekir. Deniz ve havuzdan sonra duş almak da önemli bir önlemdir.

Havuzda yayılması kolay olan bir diğer enfeksiyon hastalığı da derinin yüzeysel mantar ve iltihabik enfeksiyonlarıdır. Bunlara karşı önlem almak için havuza girmeden önce ayak mantarlarına karşı kullanılan özel bir solüsyondan geçmek gerekir.

Yine havuzda yüzme ile bulaşan enfeksiyon hastalıkları içinde göz hastalıklarını da atlamamak gerekir. Gözde kızarıklık, çapaklanma, akıntı ve sulanma ile seyreden konjunktivit denen hastalık, antibiyotikli göz damlaları ile tedavi edilir. Bazen de havuz suyunun dezenfeksiyonu için kullanılan aşırı düzeydeki klor gözlerde tahrişe bağlı alerjik kızarıklık, yanma ve batma hissine neden olabilir. Bu durumlardan korunmak için havuz gözlükleri kullanılmalı. Ayrıca ultraviyole ışınlarından korunmak için özel güneş gözlükleri kullanılmalı. Her türlü lensle havuza girmek sakıncalıdır.

Kulak Enfeksiyonları

Kulağa dışarıdan giren mantar, bakteri, virüs gibi mikroplar, önce kaşıntı, ardından da iltihaplı ve pis kokulu akıntılara neden olabilir. Pis kokulu, beyaz, sarı, yeşil akıntı olursa çocuğunuzu bir doktora götürün ve ilaç tedavisine başlayın.

Yüzücü kulağı

Yüzücü kulağı (dış kulak enfeksiyonları) ağrılı ve kaşıntılı kulak problemi olarak ortaya çıkabilen ve havuzdan kaynaklanan bir diğer yaz hastalığıdır. Korunmak için kulak tıpası kullanmak işe yaramazsa çocuğunuzun kulağını kuru tutmak için havuzdan sonra alkolle dış kulak yolunu temizlemek gerekir.