“Cumhuriyet’in Dindar Kadınları” toplu bir resimden ibaret sandığımız geçmişin kadınlarını sessizlikten kurtarıyor. En yaşlısı 1914, en genci 1945 doğumlu olan ve tevazuyla susan hanımların hikayesi “ilk üniversiteli ve çalışan” hanımların hikayesi aynı zamanda.

Fatma K. Barbarosoğlu, “Hayatınızın hikayesine talibim” diye yola çıkmasaydı, biz Cumhuriyet’in dindar kadınlarını incelikle, emekle, bereketle, inançla ve mücadeleyle örülü hayatlarından bihaber olacaktık. Yedi yıl dinlenip demlendikten sonra kitap raflarında yerini almaya hazırlanan “Cumhuriyet’in Dindar Kadınları” için “Beni terbiye etti.” diyor yazar; biz de diyoruz ki, daha önce hiç bilmediğimiz bu hayatlar hepimizi terbiye edecek. “Bu kadınlar, başka bir boyutta yaşamışlar canım, dünyanın kendileri için ayrılmış başka bir tarafında…” deyip işin içinden sıyrılmak da mümkün; ama siz zora talip olun, kitaptaki her satır kendi hikayenizdeki bir satıra denk düşsün, hatalarınız, zaaflarınız kelimeler arasında önünüze dökülsün. Başkalarının hikayesi bunun için okunmaz mı zaten?

En yaşlısı 1914, en genci 1945 doğumlu olan hanımların görüşmeye daha doğrusu hikayesini anlatmaya ikna etmek o kadar da kolay olmamış. Hemen hepsi, tevazu ile geri çekilmiş: “Kayda değer bir hayat yaşamadım ki!” ‘Kahramanları’nın her biri hayatlarının başkalarına anlatılacak kadar değerli olduğuna ikna eden Barbarosoğlu, hazırlanışı bunca meşakkatli olan bir çalışmada okurun bazı noktalara dikkat buyurmasını istiyor. Bir; neredeyse tamamına yakını ‘ehl-i tarik’ olan hanımların hayatında rüya ile amel etmek yaygın bir davranış biçimidir. İki; hanımlar, ‘şehirli’ bir kimliğe sahiptir.Üç; tesettürde Cumhuriyet kamusunu ‘üzmeyecek’ bir şıklığı benimsedikleri için muhit biçki dikiş kursları etrafında inşa edilmiştir. Ve son olarak, tahsil ettikleri ilim ne olursa olsun her biri öncelikle muallimdir ve gelir seviyesi ne olursa olsun, her biri kendini yoksulların ve düşkünlerin velisi olarak görmektedir.

Yazı: Ülkü Özel Akagündüz