Fitre Ne Zaman Kadar Verilir?

Fıtr, sözlükte “iftar, oruç açmak”; fitre ise “yaratılış” mânâsına gelir. Bu sadakaya “fıtır (fitre) sadakası” denmesinin sebebi, insanın yaratılmasının bir şükrânesini Allah Teâlâ’ya sunması içindir. Dînî bir terim olarak, Ramazan ayının sonuna erişen ve aslî ihtiyaçlarından  fazla olarak nisap miktarı bir mala sahip olan Müslümanların kendileri ve velâyetleri altındaki kişiler için mükellef oldukları, “vâcip” mâlî bir ibadettir.

Fıtır sadakası, Ramazan orucunun farz kılındığı hicrî 2. yılında, zekâttan önce meşrî kılınmıştır. Bir yardımlaşma, Ramazan boyunca tutulan orucun kabûlüne, fakir ve muhtaçların bayram sevincine katılmalarına vesiledir.

Fitre vermek için Müslüman bir kimsenin Ramazan bayramının birinci günü, temel ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olması gerekir. Zekâttan farklı olarak, sahip olunan malın üzerinden bir yıl geçmiş olması ve altın, gümüş ve ticârî mallar gibi “artıcı (nâmî)” bir özellikte olması gerekmez.

Temel ihtiyaçlar; mesken, elbise, ev eşyası, binit, silâh, hizmetçi, âilenin bir yıllık geçim masrafları ve borçlarıdır. Bunların üzerine nisap miktarı kadar (yaklaşık 90 gr altın) mala sahip olan kimsenin, kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu kimseler için fıtır sadakası vermesi gerekir.

Miktarı, Peygamber Efendimiz devrinin ölçüleri ile, arpa, kuru hurma ve kuru üzüm cinsinden yaklaşık 3-3,5 kg. kadardır. Buğday ve cinsinden ise, yaklaşık 1,5-2 kg civarındadır. İsmi zikredilen yiyeceklerin kendisi veya bedeli kadar fitre (fıtır) verilebilirse de, bugün itibariyle fıtır sadakasının hesaplanması şöyle yapılabilir. Herkesin bütçesi ve yediği-içtiği şeyler farklı farklıdır. Ortalama olarak bir gün içinde sabah ve akşam olmak üzere iki öğünde ne yeniyorsa, bunun bedeli, bir şahıs için fıtır sadakası niyetiyle ihtiyaç sahibine verilir. Meselâ kahvaltıda 5 TL, akşam yemeğinde de ortalama olarak 10 TL harcayan birisi, fıtır sadakası olarak âilesindeki bir kişi için 15 TL fıtır sadakası verebilir. Eğer âilesi, dört kişiden oluşuyorsa, toplam 60 TL olarak hesaplanır, bir kişiye veya birkaç kişiye paylaştırılarak ödenir.

Fıtır sadakası, Ramazan bayramının birinci günü, fecrin doğuşu ile vâcip olur. Çünkü fitre bayrama âittir. Böylece oruç tutmanın yasaklandığı bir günde, fıtır sadakası ile muhtaç Müslümanlar sevindirilmiş olur. Ramazan ayı girdikten sonra, bayrama birkaç gün kala veya bayram günlerinde verilebilir. Bayram geçtiği hâlde ödenmemişse, yükümlülük bitmez, en kısa zamanda ödenmesi gerekir.

Bir kimse zekâtta olduğu gibi fitreyi de eşine, usûl ve furûuna, yani anne veya babasına, çocuk ve torunlarına veremez. Çünkü zaten bu kimselere bakmak zorundadır.

Evlenip başka aileye karışmış ihtiyaç sahibi kız kardeşe, ayrı ev kurmuş oğlan kardeşe, bunların çocukları olan yeğenlere, kayınpedere, kayınvalideye, damada, ihtiyaç sahibi geline, halaya, teyzeye, dayıya, bakıma muhtaç öğrencilere, bunlara bakan vekillerine verilir.

Kaynak: Şebnem Dergisi