Saç Hangi Durumlarda Boyanabilir?

Hz. Peygamber (sav) Müslümanları başka milletleri aynen taklitleri sakındırmak ve onlara bağımsız bir kişilik kazandırmak için emir ve tavsiyelerde bulunurdu. Saçı kına veya başka boya maddesi ile boyamak da bunlar arasındadır. Çünkü İslamın çıkışından önce Yahudi ve hristiyanlar güzel görünme ve süslenmenin ibadetle bağdaşmadığını düşünerek, saçı boyayarak rengini değiştirmekten kaçınırlardı.

Ebu Hureyre`den nakledilen bir hadiste şöyle buyrulur:

“Yahudi ve Hristiyanlar (saçlarını) boyamazlar. Siz onların aksini yapınız. Yani saçlarınızı boyayınız.”

(Buhari, Enbiya, 50, Libas, 67; Müslim, Libas, 80; Ebu Davud, Tereccül, 18; Nesai, Zine, 14; İbn Mace, Libas, 32; Ahmed Hanbel, Müsned, II, 240, 260, 309, 401)

Kullanılan renge ve boya malzemesine gelince, genellikle saç boyası yaşlı kimselerin beyazlaşan saçları için söz konusu olunca, siyah renk, kişiyi, olduğundan çok genç gösterir. Bu durum kınalama veya boyamayı amacından uzaklaştırabilir. Nitekim, Mekke`nin fethi günü, Hz. Ebu Bekir`in yaşlı babası Ebu Kuhafe`nin saçlarının ağaç çiçekleri gibi beyazlaştığını gören Allah elçisi şöyle buyurmuştur:

“Bu beyaz saçı değiştiriniz ve siyahtan sakınınız”

Ancak saçı beyazlaşan kimse genç olursa, siyaha boyamasında da bir sakınca görülmemiştir. Nitekim Sa`d b. Ebi Vakkas, Ukbe b. Amir, Hasan, Hüseyin ve Cerir gibi sahabelerin bunu uyguladıkları nakledilir. (Yusuf el-Kardavi, el-Halal ve`l Harami; `l-İslam, Terceme, Mustafa Varlı, Ankara 1970, s.102, 103)

Boya malzemesi olarak kına kullanımını Allah Resulü`nün teşvik ettiği bilinmektedir. Bir hadiste şöyle buyrulur:

“Saçın beyazlığını değiştirmek için kullandığınız şeylerin en iyisi, kına ve keten bitkisidir.”

(Ebu Davud, Tereccül, 18; Tirmizi, Libas, 20; Nesai, Zine, 16; İbn Mace, Libas, 32; Ahmed b. Hanbel, V, 147, 150, 154, 156, 169)

Diğer yandan Hz. Peygamber`in bir yerinde sivilce veya cerahatlenmiş bir çıban çıksa, bunun üzerine kına sürdüğü nakledilir. (bk. İbn Mace Tıbb, 29) Bu duruma göre, Rasulullah (sav)`ın kınayı cildin tedavisi için kullandığı anlaşılmaktadır. Enes b. Malik, Hz. Ebu Bekir`in saçını kına ve ketenle, Hz. Ömer`in de yalnız saf kına ile boyadığını nakletmiştir. (Yusuf el-Kardavi, a.g.e., 103)

Erkeklerin süs için el ve ayaklarını kınalaması mekruhken kadınların el ve ayaklarını kınalaması ise caizdir. Erkek veya kadının beyaz saçı sarı veya kızıl renge boyaması müstehap görülmüş, siyaha boyamaları ise sağlam görüşe göre, caiz görülmemiştir. Boya malzemesi olarak kına ve vesime denilen, boya sanayiinde kullanılan bir bitkinin tercih edilmesi tavsiye edilmiştir. (İbn Abidin, Reddü`lMuhtar, Terceme, Ahmed Davudoğlu, İstanbul 1982-1988, XV, 378, XVII, 314)

El, ayak veya başa sürülen kınanın katı olan malzemesi temizlendikten sonra deri veya saçlarda bıraktığı renk suyun nüfuzuna engel değildir. Bu yüzden abdest veya gusle mani olmaz. (İbn Abidin, a.g.e., l, 224)