İlk Osmanlı Mecli-si’nin açılmasının üzerinden 133 yıl geçti. 1876’da Kanun-ı Esasi kabul edilmiş bundan bir yıl sonra da 19 Mart 1877 tarihinde Meclis-i Mebusan açılışı büyük bir merasimle gerçekleşmişti. O tarihi günlere ait belgeler ilk kez sergiye çıktı. Dolmabahçe Sarayı’nda açılan “Belge ve Fotoğraflarla Meclis-i Mebusan’ın 1877-1920″ adlı sergi, Türk demokrasisinin hangi aşamalardan geçtiğini göstermesi açısından büyük önem taşıyor…

TBMM Milli Saraylar Daire Baş-kanlığı’nca hazırlanan sergide ilk kez araştırmaya açılan, 1877-1920 tarihleri arasında Meclis-i Meb’ûsân’ın yasama ve idari faaliyetlerine ışık tutan belgeler, döneme ait fotoğraflar Dolmabahçe Sarayı Camlı Köşk’te sergileniyor. Sergi hazırlanırken Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden, Milli Saraylar Daire Başkanlığı ve Türkiye’nin değerli koleksiyonerlerinden Ömer Koç’un arşivinden faydalanılmış. Üç bölümde kurgulanan serginin birinci ayağında I. Meşrutiyet sürecinin önemli evreleri belgeler ve fotoğraflarla canlandırılmış. İkinci bölüm ise, II. Meşrutiyet’in en önemli gelişmelerinin yaşandığı 23 Temmuz 1908’den V. Mehmet Reşat’ın tahta çıkışını da kapsayan bir süreci anlatıyor. Serginin son bölümü ise ağırlıklı olarak Milli Saraylar Arşivi’nden seçilen ve ilk kez araştırmaya açılan II. Meşrutiyet dönemi Meclis belgelerini ele alıyor. Mesela, Anayasa Taslağı Hazırlama Komisyonu üyelerinin isimlerinin tek tek belirtildiği Mabeyn-i Hümâyûn’a sunulan liste, çeşitli dillerde basılmış 24.000 adet Kânûn-ı Esâsî ve İntihâb Beyânnâmesi’nin basım masraflarının ödenmesine dair 25 Eylül 1879 tarihli padişah iradesi, Meclis-i Umûmî’ nin toplanma esaslarını, meclisin yapısını ve iç tüzüğünü belirleyen nizamname ve bu konuda ilgili hususları içren evrak, Mithat Paşa ve meşhur 113. madde, II. Abdülhamit’in Meclis-i Umûmî’ye yaptığı açılış konuşması, Meclis-i Meb’ûsân toplantılarına giriş biletlerinin örnekleri serginin birinci kısmındaki belgelerden bazıları.

Yine bu toprakların ilk Rum, Ermeni, Müslim, gayrimüslim mebusları, onların fotoğraf ve biyografileri serginin en dikkat çekici bölümünü oluşturuyor. Yovadi Efendi, Abdi Bey, Kosavalı Ziver Bey, Sofyalı Fevzi Efendi, Konyalı Fassih Efendi, yine Konyalı Simonaki Efendi bu vekillerden sadece birkaçı…

Kânûn-ı Esâsî’nin ilanından V. Mehmed Reşad’ın Cülûsuna kadar olan bölümde ise en dikkat çeken belge ve fotoğraflarda İttihat ve Terakki’nin ön plana çıkışı, Sultan Abdülhamit’i anlatan fotoğraflar, II. Meşrutiyet’in ilanına halkın tepkisini anlatan posterler Dolmabahçe Sarayı Camlı Köşk’te meraklısını bekliyor. İçlerinde Enver Paşa’nın da bulunduğu İttihat ve Terakki’nin ileri gelenlerinin birlikte yer aldığı Ömer Koç koleksiyonuna ait fotoğraf da bu sergide sizler için kapalı kutulardan çıkan kıymetli fotoğraflardan.

Bunların dışında Sultan Abdül-hamit’in hal’inin yazıldığı ferman, Viyana yapımı Osmanlı Türkçesi ile Meclis-i Meb’ûsân yazan, hilal ve yıldız figürlü hokka takımları, ilk seçim sandığı, meşrutiyeti anlatan fotoğraf ve marş notaları, Sultan Abdülhamit’in 28-29 Nisan günü tahttan indirilmeyi kabul ettiği köşkün o günkü fotoğrafları görülmeye değer.

TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı’nca hazırlanan sergi 11 Nisan’a kadar gezilebilir.