Mezuniyetler yaklaştı ve anaokullarından tutun, ilkokul, ortaokul, lise ve üniversiteler olmak üzere mezun olacak birçok genç cübbe giyip kep atmanın heyecanında.
Yıllarca verilen emeğin “bakın, görüldüğü üzere ben mezun oldum” deme şekli cübbe ve kep. Daha açıkçası mezuniyet alanında göğsünü gere gere salınmanın sözsüz bir eylemi… Üzerine giyildiği anda insana birçok duyguyu aynı anda yaşatan tarifsiz bir duygu karmaşasıdır cübbe ve kep.
Kep ve cübbe bir semboldür. Kişinin ne olduğu konusunda bilgi verir. Birincisi, okulu bitirdiğinin kanıtı, ikincisi, rengi itibariyle hangi bölümden mezun olduğunun göstergesidir. Cübbe renkleri öğrencinin bölümüne göre değişir.
Peki; öğrencilik hayatında dört gözle beklenilen mezuniyet günü atılacak kep ve giyilen cübbe, ne anlama gelir? Günümüze nereden gelmiştir ve ülkemizde neden gelenekselleşmiştir? Hangi kültüre aittir? Bilmek isteyenler için yazıyorum, buyurunuz.
Geçen hafta ki yazımda, gelinliğin neden beyaz olduğundan ve bunu bir batılılaşma hareketi olarak gördüğümden bahsetmiştim. Bu hafta ki konumuzun da bundan bir farkı yok.
Neden?
12. yy da ilk üniversitelerin açılmasıyla cübbe yani “akademik giysi” ortaya çıktı. Şimdilerde mezun olunca giyilen cübbe, o zamanlar üniversiteye başlamadan önce giyiliyor ve öğretim hayatı boyunca her türlü kurala uyacağına dair öğrenciler yemin ediyorlardı. O zamanlar dini kuralları oldukça önemseyen Hıristiyanlar, öğrencilere giydirdikleri cübbelerin papazlarınkiyle aynı olmasından yanaydılar. Görüldüğü üzere giydiğimiz cübbeler papazların geleneksel kıyafetlerinden türemiş.
19.yy başlarından itibaren cübbeler renk, şekil ve kumaş olmak üzere değişime uğradı. İngiltere ve Amerika’nın köklü kolejleriyle birlikte yaygınlığı fazlalaşan bu gelenek artık mezun olan öğrenciler tarafından giyilmeye başlandı.
Kep Fırlatma Nereden Çıktı?
1900’ler den sonra başa takılan kep artık yukarıya fırlatılmaya başlandı. 1912’ de Amerikan Deniz Harp Akademisinin mezuniyetinde mezun olacaklar, dört yıl boyunca taktıkları harp okulu keplerini, memur şapkalarıyla değiştireceklerinden dolayı havaya fırlatarak artık ihtiyaçları olmadığını simgeleyen bir gösteriyle başlatmış oldular bu geleneği. Fikir babası Amerika olan, kep fırlatmayı bizde dahil olmak üzere sahiplendik. Aman eksik kalmayalım! Yalan değil, gerçekten heyecanı bambaşka fakat bir Hıristiyan adeti olan bu eylemi bu kadar benimsememiz ne derece doğru siz cevaplayın?
16. Yy dan 20.yy’a kadar Osmanlılaşan bir batı var iken, batılılaşan bir Türkiye olmanın ne alemi var burası tartışılır bir konu. Bu konuya da daha sonra ki yazılarımda değineceğim..
Yaziniz cok güzel, ama batilasma, onun bunun adeti olarak görüp, biz buyuz, onlardan uzak durmamiz gerekir demek ne kadar dogru ? Türkler müslüman olduktan sonra, arap kiyafetleri, adetlerini almadi mi ? Islami sarik, cüppe, sakal, siyah carsaf nokatalari arastirmanizi da tavsiye ederim. Islam dan önce bu kilik kiyafetlerinde var oldugunu göreceksiniz. Yani kilik kiyafet her daim, bir kültürün parcasidir. Simdi ki mezunuyiet kiyafetleri, muhakkak bati kültürün bir yapisidir. Ama bunu din elden gidiyor demek yanlistir. Papazlarin kiyafetidir dediniz. Papazlarin kiyafetide, Hz.isa ve onun havarilerinin kiyafetine denktir. Yani o kadar yanlis görmeyelim. Hz. Isa ve onun havarileri, Peygamber efendimiz ve sahabeleri gibidir. Sadece bu zaman ki Din anlayis yanlisligi mevcuttur hiristiyanlikta. Ve bu Din anlayis yanlisiligi inan ki bizde/Müslümanlar arasin da var.
Yazıyı destekleyen yorumunuz daha fazla olmalı idi, evet kökenini anladık fakat eksik bıraktınız.
Yazılarınızın hepsini okudum, bana göre büyük bir eksikliği kapatmıyorlar ama emeğe saygı gerek. Çelişkilide buldum “örnegin , cübbe ve kep hristiyanlık geleneği bunu eleştirirken neden yazılarınızın çoğunda İngilizce terimler kaçınılmaz?” gibi .. Derdim eleştirmek degil (bi kusur varsa affola) sonra sormazlar mı bana sen ne yapıyorsun diye … Kolay gelsin
Araştırmanızı başarılı buldum ve sizi tebrik ediyorum. Kaynağı da belirtseydiniz daha mutlu olurdum. Başarılarınızın devamını dilerim.
Onlardan farklı olmak adına sırf onlar da tutuyor onlara benzemek olmasın diye aşure günü orucu tek tutmuyoruz ardından mutlaka bir gün daha tutuyoruz ya da onlar tırnaklarını sırayla kesiyor diye onlara benzememe adına karışık kesmek sünnetken bu tartışılmaz bile bence.
Bu dünya yüzünde insanlar varolduktan bu yana,kültürler gelişip birbirleri ile alışveriş halindeler… Bu da etkileşimi isteseniz de istemesenizde pekiştiriyor pek tabii.Gerek diğer kültürler bizden ,gerekse bizler de onlardan bir şeyler alıyoruz.O ya da bu din-ilk çıkış noktası o ya da bu…ne fark eder…Neticede dinlerin hangisi olursa olsun barış ve birliği temsil eder olması gerekmiyor mu…Elbette öz kimliğimizi gelenek ve göreneklerimizi kaybetmemeliyiz ancak,bu konu sandığınızdan daha karmaşık.Ülkelerin politik ve finansal gücü dünya genelinde kendini ne kadar gösterebildiği ve dolayısıyla diğer dünya ülkeleri nezdinde algısına kadar iner bu konu….Bir sosyolog olarak derim ki,din ve inanç sistemleri bizleri birleştirmeye hizmet etmeli,bölmeye değil…Ve din kesimlerinin de hele ki dünyanın şu anki gidişatında barış ve kardeşliği destekler olması şart…Bırakalım çocuklarımız keplerini fırlatsınlar….
Bence siz haklısınız. İnsanlar yaptıkları yanlışları kabul etmezler. Biz İslâm’a girdiğimiz için arap kültürünü kendi kültürümüze az çok kattık. Yaşadığımız Ermenilere ve diğer ırklara da benzedik lakin siz Hıristiyan mısınız? Siz onlarla mı yaşadınız? Siz sadece onlara özendiniz, onların hedeflerini gerçekleştirdiniz. Cevap verin hadi!
Batılaşmak kötü bir şey değil eğer kendi kültürümüzü kaybetmeyip iyi yönlerini alabiliyorsak. Tabi insanların batılaşmaktan anladığı kep atma onlar gibi yaşamak vs. Bu kep atmak öyle komik sıradan bir durum oldu ki anaokulundaki ilkokuldaki çocuğa kep attırmak bir şey zannediliyor. Bir defa manasını bile bilmediğin şeyi niye yapıyorsun sorgulama yok insanlarda.
Adamlar 40 50 yıl önce aya gitti güneş sisteminin dışına uydu yolladı diğer galaksileri uzayı araştırıyor biz hala sadece bakmakla yetinip gereksiz yönlerini alıyoruz. Fakat şunu da anlamıyorum Hz. İsa ve Hz. Muhammed, Hz. İbrahim’in soyundan gelmiyor mu? İbrahimi dinler’in hepsi aynı Allah’a inanmıyor mu? Bu ötekileştirmek niye?
dayandığı temel şahsi dinsel görüşünüzden alınmış insanları tatmin etmeyen hiçbir bilimselliği olmayan bir yazı. Müslüman din adamları mesleki anlamda cübbe giyiyorlar onlarda mi Hıristiyan avukatlar cübbe giyiyor onlarda mı Hıristiyan. Hakimler vs daha birçok meslekte cübbe ve benzeri giyim tarzları var. Cübbe dinsel olmayıp kişinin kitafetinin üzerine giyildiğinden mesleki ve hangi meslekte ise o mesleğin ahlaklı objektif yapılacağını gösterir bir anlamda alınan sorumluluğun temsilidir. Bence…
İmamlar da cübbe giyiyor. Hayırlatayım
Kökeni Endülüs Emevilerine dayanıyor diye biliyorum. Biraz daha araştırın bence…
Endülüs’e giden Avrupalı öğrenciler mezun olduklarında hocaları tarafından kendilerine cübbe ve başlık hediye edilirdi. Ülkelerine dönen öğrenciler nerede okudukları bilinsin yani biraz hava olsun diye bu kıyafetleri sıklıkla giyerlerdi. Dolayısıyla giysinin Hristiyanlıkla doğrudan bir ilgisi yok. Tabii bu günümüzde de giyilmesi gerektiği anlamına gelmez.
batılılaşma saçmalıktır batılılaşma bizi benliğimizden koparıp kültürel kaynaşma veya gelişmeye yöneltiyomuş gibi gözüken bir komplodur. Bazıları bunu bilimsel gelişme olarak tanıtıyor. O zaman adı neden batılılaşma? Bilim dünyanın ortak malıdır. Sen eğitimini geliştir halkına sahip çık bilim insanlarını destekle bu tamamen batıya dönüş.
Cubbe Osmanlida Memluklulerden itiber hep var olmustur.ilmi okullarda okuyanlar giymislerdir. Yani islaminda dini simgesel giysisidir. Bugun diyanet isleri bile bunu kullanmaktadir. Eksik yazi olmus. Bahsettiginiz harp okulundan oncede cuppe vardi
Kim bir kavme özenirse o kavminden olur demiş efendimiz Sallallahu aleyhi vesellem. Başka söze gerek yoktur. Vesselam
Yazı doğru tespitler içeriyor Malesef batılılaşmanın simgesi batı tipi eğitim anlayışının saygıdan ziyade egonun güçlendirildiği anlayışın eseri. Bizde kendisini eğitmen öğretmenin eli öpülür öyle karne veya diploma alınırdı. Şimdi kepli cüppeli törenlerde el öpen bir batılı var mı kendi adetlerimizi yayalım onlar bize uysun.
Yazinizi begendim. En temelinde cuppenin bati kulturu oldugu su giturmez gercek. Teşekkürler
Aslinda bizim millet hep luzumsuz seyleri kopyeler.Gidip de Amerika dan akilli fuzelerin veya uzaya atacagimiz bir aracin bilgilerini veya baska ise yarar bir bilgiyi kopyalayacagina boyle dis gorunus simgesi bir seyi kopyelerler.Bana “NASILSA DUNYA YAKINDA KUCUK BIR KOY OLACAK” diyerek boyle seylere takmamak gerek diyen arkadasa verdigim cevabi animsadim.ONEMLI OLAN O KOYDE SENIN NE YAPIYOR OLMANDA,ACABA MUHTAR MI YOKSA LAGIMCI MI OLACAKSIN.Sen bu koyde hic bir emek ve iz birakmazsan ancak LAGIMCI olursun.Yani kisilikli davranip senden de bazi faydali seyleri koye kazandirman lazim.
Çok bilgi vereci bir makale olmuş ellerinize sağlık.
Yazı cüppe ve kep ile ilgili tarihi çok sonradan başlatıyor yani cüppe ve kepin Batı’ya geçişinden sonraları . Şimdi hatırlayın peygamberimizin savaşa çıkarken bir iki adet özel cüppesinin olduğunu , cüppe tarihi oldukça eskilere dayanır çok geniş bir coğrafyanın kültürel kıyafetidir orta Asya’da dahi karşınıza çıkar . Batı’ya geçişi Endülüs Emevi Devleti iledir .
Hanımefendi yazınız için teşekkür ediyorum çok müstefid oldum.. Allah ferasetinizi zayi eylemesin.. Ecnebiyi kör kütük taklit edenlere de feraset ihsan eylesin..
Aman eksik kalmayın… Kıt kanaat bilginizle koskoca yüz yılı şurada iki cümle ile açıkladığınızı sanıp bir de mahalle kavgasında ben ona göstereceğim gününü der gibi bir tavır takının. Vallahi pes. Akademik bir altyapı yok, kaynak yok, biçim yok öyle dedikodu yapar gibi bir de yazı kaleme almışsınız akademik sembollerle ilgili. Vah ki ne vah… Batılılaşma, Osmanlı, Cumhuriyet bunlar sizin açıklamalarınıza, yanlı tavırlarınıza kaldıysa eyvah(!)
Merhaba yazınız çok açıklayıcı olmuş. lakin kep atmak demek ben kep atma törenini akedemik bilgiye ulaşmak ve mesleğini etik kurallara göre uygulamanın başlangıcı olarak yorumluyorum. ayrıca bilgide ve kültürde yükselme anlamına geliyor. küreselleşen dünyada bütün kültürler hibritleşmiş durumda. ayrıca cübbeyi osmanlıda devlet adamlar din adamları hatta padişahlar bile giyiyordu… başilıkları sonradan fesle değişti fese baktığınızda oda kepin farklı bir versiyonu gibidir püsküllü falan. kültür ihracı doğudan olunca normal batıdan oluncamı sorun teşkil ediyor? bu arada batıda kim osmanlılaşmış bilemedim. tarihi çapıtmayın. sevgilerle.
Cübbe sarık şalvar sünnete uygun kıyafetlerdir, araplara giyiyor , araplara benzeyeyim diye giyen varmıdır bileyorum, biz Türkler her zaman kendimizi araplardan üstün görmüşüzdür ki, üstünlük ancak takvadadır… peygamberimiz ahir zamanda bizim her yönden kafiri taklit edeceğimizi, fare deliğine girseler bile gireceğimizi teşbih etmiş…. İSLAMİ CÜBBE İLE PAPAZ CÜBBESİ AYNI DEĞİLDİR… Ordu evine girecektim, sakalın var dediler giremezsin, top sakallılar giriyor dedim, senin ki islami sakal dediler, yönetmelikte yazıyormu dedim, bakalım araştıralım derken 30 dakika kapıda bekledim, kartımı verdim siz bulursanız ararsınız dedim ayrıldım, arayan da olmadı… Avrupada bu cübbe ile mezuniyet törenleri olmasa idi, endülüsde giyiyordu, imamlar giyiyor diye bizim okuldan mezun olanlara cübbeyi giydiremezlerdi… icazet törenleri var, ona benzer mezuniyet töreni yapsan irtica geliyor derler…
KISACA kendi kültürümüzü yeterince tanımıyoruz, batı ne yaparsa doğrudur biz de yapalım, taklitçiliğimiz azalsa da devam ediyor…
Peygamberimiz sav. kafir ne yapsa aksini yapmıştır, bizlere de onlara benzemeyin demiştir…
Kendi kültürümüzü öğrenince ve yaşayınca zaten mesele anlaşılacaktır
Osmanlı ve öncesinde Selçuklularda kültür olarak ecdadın önemli görevlere gelen, icazet verilen veya önemli görevlere atananlara törenle esbab-cübbe giydirme adetlerini geleneklerini nereye koymak lazım peki?