Osmanlı sofralarının en sevilen şifa kaynağı şerbetleri hangileridir, faydaları nelerdir ve nasıl yapılırlar?

Şerbetler çeşitli meyve çiçeklerinden, çiçeklerden, baharatlardan ve meyvelerden yapılırlar. O dönemde şerbetler özellikle ferahlamak, susuzluğu gidermek ve içersindeki yararlı maddeler sebebiyle şifa bulmak amacıyla içilmişlerdir. Hatta şerbetler bazı hastalıklarda kan yapması ve vücudu güçlendirmek maksadıyla da kullanılmışlardır.

Ülkemize gelen bazı yabancılar şerbetlerin yararlarını ve nefasetini görerek etkilenmiş ve tariflerini giderken yanlarında götürerek ve içine buz koyarak sorbet adında yaymışlardır. Osmanlı yemek kültüründe, yazın meyvelerden ve çiçeklerden yapılan şerbet mayaları cam ve porselen kavanozlara konup ağızları sıkıca kapatılarak kışın tüketilmek üzere kuru, serin ve taş odalarda saklanmıştır. Bunun yanında bazı çiçek ve meyveler kurutularak saklanmış aynı şekilde kışın kaynatılıp süzülerek şerbet elde edilmiştir.

İşte Osmanlı’dan günümüze lezzet ve tariflerini koruyan şerbetler;

Demirhindi Şerbeti ve Yapılışı

Tam bir şifa deposu olan demirhindi şerbeti çok hoş bir ekşiliğe sahiptir. Osmanlı döneminde, İstanbul’da gerek şerbetçi dükkanlarında gerekse seyyar şerbetçilerde demirhindi şerbeti mutlaka bulunurdu.

Malzemeleri: 1 ufak kase kuru demirhindi meyvesi, 12 bardak su, 2,5 su bardağı toz şeker

Yapılışı: Akşamdan demirhindiyi elinizde biraz açıp suya koyun, 1-2 taşım kaynatın, altını söndürüp ağzını da kapakla kapatın. Sabah tekrar ateşe koyup içine şeker ilave edin, şeker eridikten sonra 1-2 taşım daha kaynatın. Soğuduktan sonra süzerek servis yapın.

Gülhatmi Şerbeti ve Yapılışı

Çok eskiden beri gülhatmi çiçeği saray, köşk, konak ve tüm İstanbul’luların bahçelerinde yetiştirilmiştir. Sarayda özellikle göğsü yumuşatması ve öksürüğe iyi gelmesi nedeniyle sıkça tüketilmişlerdir.

Malzemeleri: 4 çorba kaşığı gülhatmi kurusu, 6 çorba kaşığı şeker, 7 su bardağı su, yarım limon suyu
Üzeri için: 1 çorba kaşığı hafif sotelenmiş dolmalık fıstık veya susam

Yapılışı: Gülhatmiyi suya koyun, 15 dakika kaynatın, sonra bu suyu süzün, suyuna şeket koyup biraz daha kaynatın, 1 çorba kaşığı limon suyunu ilave edin, bir taşım kaynatın, altını kapatın. Soğutup sürahiye koyun, üzerini biraz dolmalık fıstıkla süsleyip servis yapın.

Naneli Limon Şerbeti ve Yapılışı

Naneli limon şerbeti 15. yüzyılda saray, konak ve köşklerde, 17 yüzyılda ise tüm İstanbul’luların mutfaklarında bulunmuştur. Limon uzun yıllar tedavi amaçlı kullanılmıştır. Limonun kalp çarpıntısına, kolestrolü düşürmeye, idrar yolları enfeksiyonlarına ve kansızlığa iyi geldiği bilinir. Ayrıca C vitamini yönünden oldukça zengindir.

Malzemeleri: 5 adet yıkanmış limon, 1,5 su bardağı toz şeker, yarım demet havanda dövülmüş nane, 7-8 su bardağı su

Yapılışı: Limonları kesip suyunu sıkın, bu suyu kabuklarıyla birlikte cam bir kasede şeker ile karıştırıp ağzını kapatın, buzdolabında sabaha kadar bekletin. Daha sonra suyu güzelce şekeri eritene kadar beklettiğiniz limon suyuna karıştırın, naneyi ilave edip 15 dakika nane ile bekletin, sonra süzün, taze nane yapraklarıyla birlikte servis yapın.

Badem Şurubu ve Yapılışı

Osmanlı döneminde punç adı verilen dükkanlarda badem şurubu satılırmış. Rom veya kanyak gibi damıtılmış damıtılmış içkiyle çay, tarçın, limon ve şeker karıştırılıp ısıtılır ve içkinin alkolü uçurulmuş. Alkolü olmayan içecekler satıldığı ve içildiği için bu tür dükkanlara punç denilmiş. Badem saray mutfaklarında sürekli olarak yerini almıştır, tatlılarda, yemeklerde ve pilavlarda badem mutlaka kullanılmıştır. Badem şurubu hem sıcak hem de soğuk tüketilebilir.

Malzemeleri: 500 gram badem (sıcak suda bekletilmiş ve kabukları soyulmuş), 8 bardak su, 4 su bardağı toz şeker, 1 çorba kaşığı dolusu acı badem (sıcak suda bekletilmiş ve kabuğu soyulmuş)

Yapılışı: Havana veya parçalayıcıya tatlı ve acı bademi koyun, güzel ezin birazda suyla ezin, bembeyaz su çıkmasını sağlayın. Daha sonra süzün ve çıkan badem sütünü ayrı bir yere koyun. Bir tencere şekeri, suyu koyup kıvamlı bir şerbet olana kadar kaynatın, badem sütünü ilave edin, biraz daha kaynatın, kışın sıcak, yazın ise soğuk olarak servis edin.