Büyük bir özlemle beklenilen bereket ayı Ramazanın gelmesiyle birlikte nasıl beslenmeli, nelere dikkat etmeli sorularının yanı sıra en çok merak edilen durum şeker hastalarının oruç tutup tutamayacağı konusu.

Yapılan pek çok çalışma şeker hastalarında oruç tutmanın genel seyri önemli ölçüde bozduğunu göstermekle birlikte bazı çalışmalar diyet ve/veya ilaç tedavisi ile kontrol altında bulunan bireylerde metabolik kontrolde bir sorun olmadığını göstermektedir.

Şeker hastalığı tüm yaşamı boyunca kişilerin sık beslenme, sıvı alımına dikkat etme, öğün atlamama, egzersiz yapma, kiloyu belli aralıklarda tutma gibi genel önerilere uymasını gerektirmektedir. Uzayan açlık süreleri nedeniyle Ramazan ayında şeker hastaları için bu nedenle bazı riskler bulunmaktadır. Bu riskler:

• -Kan şekerinin aşırı düşmesi (hipoglisemi, kan şekerinin 60 mg/dl’nin altına inmesi),
• -Aşırı su kaybı(dehidratasyon),
• -Kan şekerinin aşırı yükselmesi (hiperglisemi) ve komadır.

Tüm bu riskler şeker hastalığında hem sağlığı tehdit etmekte hem de hastalığın genel seyrini son derece olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle oruç tutmak isteyen şeker hastalarının muhakkak doktor kontrolünde olmaları ve değerlendirmeler neticesinde oruç tutulma durumuna karar verilmesi gerekmektedir.

Şeker hastalarının oruç tutabilmesi hastalığın tipine (tip1-2), kullanıyorsa insülin çeşidi ve dozlarına, kullanılan ilaçlara, hastanın hastalığı ve belirtilerine dair bilgi ve eğitim durumuna, tedavi uyumuna, eşlik eden diğer hastalıkların varlığına bağlıdır. Tüm bu değişkenler değerlendirildikten sonra hastayı takip eden sağlık ekibi kişinin oruç tutmasına veya oruç tutmasının sağlığı için sakıncalı olacağına karar vermelidir.

Bu duruma istinaden oruç tutmak isteyen şeker hastaları için hazırlanmış olan 2005 ADA (American Diyabet Birliği) kılavuzunda şeker hastaları 4 farklı risk kategorisinde değerlendirilmektedir.

Orta risk ve düşük risk grubunda yer alan hastaların genellikle ilaç dozlarındaki ve diyetlerindeki düzenlemelerle doktor kontrolü altında olmak koşuluyla oruç tutmalarına izin verilebilmekte ancak yüksek ve çok yüksek risk grubundaki hastaların oruç tutmalarının sakıncalı olduğu belirtilmektedir.

Düşük risk

• – Sadece diyetle kontrol altına alınmış tip 2 diabet hastaları
• – Metformin, sitagliprin, vildagliptin, saksagliptin, pioglitazon gibi ilaçları kullanan iyi kontrollü tip 2 şeker hastaları

Orta risk

• – Sülfonilüre ve benzeri ilaçları kullanan iyi kontrollü tip 2 diabet hastaları

Yüksek risk

• – Şekerleri biraz yüksek seyredenler(şekerleri 150-300 veya HbA1c 7.5-9 arasında olanlar)
• – Böbrek yetmezliği olanlar
• – İlerlemiş kalp damar hastalığı olanlar
• – Evde yalnız yaşayıp insülin veya sülfonilüre grubu ilaç kullananlar
• – Yaşlı ve düşkün hastalar
• – Hafızayı etkileyen ilaçları kullananlar

Çok yüksek risk

• – Tip 1 diyabet hastaları
• – Ramazandan önceki 3 ay içerisinde şiddetli hipoglisemi atağı geçirenler
• – Ramazandan önceki son 3 ayda aşırı şeker yüksekliği nedeniyle komaya girenler
• – Sık hipoglisemi atakları geçirenler
• – Şeker kontrolü kötü olanlar(şekerlerin çok yüksek olması)
• – Şeker dışında şiddetli akut bir hastalığı olanlar
• – Aşırı fizik güç gerektiren işte çalışanlar
• – Kronik diyaliz hastaları
• – Gebeler