Yeni doğan çocuğun sağlığına şükür için yerine getirilen sünnet hükmünde bir ibadet akika kurbanı. Ancak uygulama konusunda farklı yorumlar var. Prof. Dr. Saffet Köse’ye akika kurbanıyla ilgili merak edilen soruları sorduk…

İnsan hayatının en güzel anlarından biridir çocuğunu kucağına aldığı ilk dakikalar. Akıldan türlü düşünce geçer, mutluluk, hüzün, şaşkınlık birbiriyle yarışırcasına zihinde yer eder. Anne-babayı en çok sevindirense evladına sağlıklı sıhhatli kavuşmaktır. Ardından şükürler dökülür dillerden. Üstelik yalnızca dilde kalmaz, eyleme de dönüşür teşekkürler. Eş dost davet edilip mevlit okutulur, ikramlarda bulunulur. Bir de bebek dünyaya geldiği ilk günlerde şükür için kesilen akika kurbanı vardır kültürümüzde. Daha doğrusu dinimizin tavsiyelerinden biridir. İslam âlimlerinin sevincin paylaşılması, doğumun duyurulması açısından da önemli gördüğü bu ibadetle ilgili soruları Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden Prof. Dr. Saffet Köse’ye sorduk. Kelime olarak, yeni doğan bir çocuğun başındaki ana tüyü anlamını taşıyor akika. Kurbanın ismi de buradan geliyor. Hükmü (farz, vacip, sünnet vs.) konusunda İslam âlimlerinin görüşleri farklı. Malikiler, Şâfiîler ve Hanbelîler sünnet olduğunu savunurken, Hanefîler mubah olduğu görüşünde. Yani ne emredilmiş ne de yasaklanmış bir eylem Hanefilere göre. İbadet niyetiyle yapılması halinde sevap kazandırıyor. Ancak Prof. Dr. Köse, Hanefîler içinde mendup olduğu görüşünü savunanların da varlığına dikkat çekiyor. Yani, yapılması terkinden daha faziletli.

Peygamberimiz torunları için koç kurban etmişti

Prof. Dr. Saffet Köse akikanın İslam öncesi Arap toplumunda yaygın olmakla birlikte sadece erkek çocuklar için kesilen bir kurban olduğunu anlatıyor. Dinimiz akika kurbanını meşru kılmış ancak bazı özellikleri değiştirmiştir. Mesela kız çocuklarını da içine alacak şekilde genişletilmiş, çocuğun başına onun kanından sürülmesi yasaklanmış. Peygamberimizin de, torunları Hasan ve Hüseyin için birer veya ikişer koçu akika olarak kurban ettiği, bunu bizlere tavsiye ettiği biliniyor. Efendimiz (sas)’in akikanın faziletiyle ilgili bir hadisi de şöyle: “Doğan her çocuk akikasına karşılık rehinedir. Doğumunun yedinci günü onun adına akika kesilir, saçı tıraş edilir ve ismi konulur.”

Aile imkânına göre davranabilir

Akîka kurbanıyla ilgili tartışmalı mevzulardan biri de kesilecek kurbanın sayısı. Erkek çocuk için iki, kız için bir tane kesileceğini ifade eden hadisler olduğu gibi, her ikisi için birer hayvan kesilmesini belirten hadisler de var. Prof. Dr. Köse, hadislerin kabul şartlarına bağlı olarak İslam âlimleri arasında farklı görüşlerin ortaya çıktığına dikkat çekiyor: “Bazı sahabi fakihleri ve Hanefîlerle Mâlikîler, kız-erkek ayırımı olmaksızın doğan çocuklardan her birisi için bir hayvanın kurban edilmesinin yeterli olduğu görüşünü savunmuşlardır. Başka bir grup âlim de diğer hadise uygun olarak erkek çocuk için iki, kız çocuk için bir kurban kesilmesi görüşünü dile getirmişlerdir. Bu ayırımı, erkeğin günlük hayattaki yükümlülüğünün kıza göre daha fazla olmasıyla izah edenler olmuştur.” Ancak, akîka kurbanı farz veya vacip olmadığı için babanın imkânına göre hareket edebileceğine değiniyor Köse. Çocukları için dilerse bir kurban, dilerse kız oğlan ayırımı yapmaksızın ikişer hayvanı da kurban edebilir. Bir de akîka kurbanından aile bireylerinin yememesi gerektiğine dair bir söylenti var halk arasında. Köse, aile bireylerinin de akika kurbanının etinden istifade edebileceğini söylüyor.

Kişi kendisi için akika kesebilir

Akika kurbanıyla ilgili en çok merak edilen sorulardan biri de ne zaman kesileceği. Bir de çocuk büyüdükten sonra bu ibadetin yerine getirilip getirilemeyeceği. Akikanın doğumdan sonraki yedinci günde kesilmesi daha sevap. Hz. Âişe’den nakledildiğine göre çocuğun 14 veya 21. günlerinde kesilmesi de güzel. Ancak bunlar daha sonraki yaşlarda kesilmesine engel değil. Neticede bu, isteğe bağlı bir ibadet. Hiç kesilmemesi de bir eksiklik değil. Çocuk bulûğ çağına erinceye kadar, hatta sonrasında da kesilebileceğini hatırlatıyor Saffet Köse. Ayrıca, ailesi tarafından akîka kurbanı kesilmemiş olan kişi daha sonra imkânı olması ve istemesi halinde kendi adına da akika kesebilir. Peki, ölen çocuk için akika kurbanı kesilmesi gerekir mi? Prof. Dr. Köse şöyle açıklıyor: “Akîka isteğe bağlı bir kurban olduğundan ölen çocuk için de kesilebilir. Ancak, akika doğum sebebiyle bir şükrün ve sevincin paylaşılmasına yönelik ibadet olduğundan ölen çocuğa kesilmesi yaygın değil.” Saffet Köse ayrıca bazı âlimlerin, ‘Her doğan çocuk akîkasının rehinesidir.’ hadisini esas alarak akîka kurbanı kesilmeden ölen çocuğun anne-babasına şefaatçi olmayacağı görüşünü savunduklarını, Ahmed b. Hanbel’in de bunlardan biri olduğunu söylüyor.

Kaynak: Zaman